کاغذ ، توليد ، بازيافت (3)
کاغذ ، توليد ، بازيافت (3)
کاغذ ، توليد ، بازيافت (3)
تهيه كننده : محمود كريمي شروداني
منبع : راسخون
منبع : راسخون
نقش اسلام در روند شكل گيري كاغذ
نوآوری های ایرانیان در کاغذ سازی
1- آهار زدن به کاغذ : ایرانیان که در کار ساختن کاغذ پوستی(پارشمن) تجربه‌های زیادی داشتند کوشیدند آن تجربه‌ها را در ساختن کاغذ جدید نیز به کار گیرند. از این رو، به کاغذ نشاسته گندم می‌زدند که سطح کاغذ را برای نوشتن با جوهر مناسب‌تر می‌کرد.
2- بهره‌گیری از آب‌دنگ : این دستگاه کوبه‌ای، پتک مانند بود که با چرخاب به حرکت در می‌آمد و از آن برای خرد کردن تکه‌های بزرگ چوب بهره می‌گرفتند.
3- بهره‌گیری از قالب خیزران : نوارهایی از چوپ خیزران را مانند حصیر به هم می‌بافتند و برگه‌های کاغذ خیس را برای آبکشی روی آن می‌گذاشتند و پس از این که آب آن گرفته شد در حالی که ورقه هنوز مرطوب بود، آن را برمی‌داشتند. این کار به سازنده کاغذ امکان می‌داد به طور پیاپی ورقه‌های کاغذ را روی همان یک قالب آبکشی کند. پیش از آن، ورقه کاغذ را روی پارچه درشت بافی پهن می‌کردند، اما تا زمان خشک شدن ورقه کاغذ، نمی‌توانستند آن را از روی پارچه بردارند.
4- بهبود کاغذ و بازیافت آن : افزودن موادی مانند بزرک، پنبه و کهنه پاره‌های کتان به ترکیب کاغذ و هم‌چنین بهره‌گیری از خرده پاره‌های کاغذ و پارچه‌های کهنه که در بهبود کاغذ سودمند بود و شیوه‌ای از بازیافت نیز به حساب می آمد.
5- کاغذ رنگی: در برخی دست‌نوشته‌های نویسندگان مسلمان دستورهایی برای ساختن کاغذ به رنگ‌های قرمز، سبز، آبی، صورتی، زرد، پیازی و ارغوانی وجود دارد و حتی نوشته شده است که چگونه می‌توان کاری کرد که برگه‌های کاغذ کهنه و دیرین به نظر برسند.
روش‌های الوان سازی:
الف: استفاده‌های خود رنگی در خمیر کاغذ
ب: روش‌های افشان یا رنگ افشانی
ج: روش‌های غرقابی
د: روش‌های ابر و باد یا ابری سازی
الف :استفاده‌های خود رنگی در خمیر کاغذ: استفاده از رنگ گیاه برای کاغذ از تجارب قدیمی ایرانیان است که نمونه آن کاغذ کاهی است و آن استفاده از کاه گیاه گندم برای ماده اولیه خمیر کاغذ است. مواد نشاسته ای و لعابی موجود در ساقه گندم سبب آهاری شدن آن می‌شود. از همین خاصیت استفاده می‌شد و کاغذهایی برای طراحی و نقاشی پدید می‌آوردند که امروز نوع ماشینی آن <کاغذ گراف> نام دارد. گاهی در دوران کاغذسازی ایرانیان، از رنگ‌های گیاهی محلول در آب، مانند حنایی و زعفرانی استفاده می‌شد. بدین ترتیب، رنگ به جای سطح کاغذ در متن خمیر قرار داشت و نه تنها بر دوام کاغذ می‌افزود، بلکه از هجوم قارچ‌ها و سایر آفات کاغذ و کتاب جلوگیری می‌کرد.
ب:روش های افشان یا رنگ افشانی افشان به معنی پراکندن رنگ محلول به صورت ذرات ریز بر روی اجسام است به هر وسیله ای که ممکن باشد. در طول تاریخ از ابزارهای متفاوت مانند قلم موی افشانگر که آن را خامه افشان هم گفته اند و نیز ابزاری به نام فوتک و ابزارهای موسوم به ایربراش استفاده شده است؛ اما در کتاب سازی و نگارگری افشانگر باید با همان قلم موی مخصوص باشد و ابزارهای مدرن نظیر فوتک و ایربراش کاربردی نمی توانند داشته باشند. روش‌های رنگ افشانی هم بستگی به نوع کار هنری و همین طور توانایی‌های خاص هنرمند دارد که بهتر است با رنگ‌های گیاهی یا آبرنگ استفاده شود. علاوه بر انواع رنگ‌های محلول در آب، از طلای حل کرده هم استفاده می‌شود که در این صورت آن را زرافشانی گویند. افشان زر و نیز افشان نقره را هم به تناسب کار در این حوزه به کار می‌برند.
ج:روش های غرقابی در روش‌های غرقابی، رنگ‌های گیاهی را پس از آماده سازی در ظرفی پهن می‌ریزند و اوراق مورد نیاز را در محلول آماده شناور و سپس آویزان می‌کنند تا خشک شود.
د: روش‌های ابری سازی یا ابر و باد : اساس رنگ آمیزی بدین گونه است که در ظرفی بزرگ نشاسته حل شده را می‌ریزند و بر آن از رنگ‌های گیاهی یا جسمی رقیق شده به صورت چند قطره ریز یا درشت می‌افشانند و کاغذ را برای لحظه‌ای کوتاه بر آن قرار می‌دهند و سریعا برمی دارند و در محلی قرار می‌دهند تا خشک شود. بعد از خشک شدن با اتوی نیم گرم، کاغذها را صاف می‌کنند. ابری سازی هم انواع مختلفی دارد که نتیجه تجربه و ابتکارات هنرمندان است.
صنعت کاغذ سازی در دوران معاصر ايران
کوشش برای احداث یک کارخانه کاغذسازی در ایران کم و بیش ادامه یافت تا در سال 1344 هجری شمسی مقدمات ایجاد اولین کارخانه کاغذسازی به منظور تولید کاغذ چاپ و تحریر با استفاده از تفاله نیشکر در هفت تپه خوزستان به ظرفیت 100 تن در روز فراهم گشت و سر انجام شرکت کاغذ پارس در سال 1346 هجری شمسی تاسیس شد.
این شرکت با ظرفیت اولیه 35 هزار تن کاغذ در سال 1349 آغاز به کار کرد و در این سال به تولید 12300 تن کاغذ چاپ و تحریر دست یافت. در سال 1352، بزرگ‌ترین کارخانه کاغذسازی ایران به نام مجتمع صنایع چوب و کاغذ ایران(چوکا) با مشارکت وزارت صنایع (60 درصد سهام) وزارت کشاورزی و عمران روستایی(40 درصد سهام) در کیلومتر شش جاده رضوان‌شهر به تالش بنیان‌گذاری شد و در سال 1357 کار خود را آغاز کرد.
اوج گیری انقلاب اسلامی به بسته شدن بسیاری از کارخانه‌ها از جمله همین کارخانه کاغذسازی انجامید که بیش‌تر از سوی خارجی‌‌ها اداره می‌شد. از سال 1361 تلاش‌های برنامه‌ریزی شده‌ای برای راه اندازی دوباره تولید کاغذ آغاز شد و با تحویل کارخانه به سازمان صنایع ملی ایران در سال 1364، این تلاش‌ها به بار نشست و فعالیت این کارخانه آغاز شد. بعدها مراکز دیگری از جمله شرکت صنایع چوب و کاغذ مازندران در سال 1376 راه اندازی شد که به عنوان تولید کننده کاغذ در ایران با ظرفیت 175000 تن ( شامل 90000 تن کاغذ روزنامه و چاپ و تحریر و 85000 تن کاغذ فلوتینگ ) فعالیت دارد.
کاغذ به طور عمده از الیاف بافته شده سلولزی تشکیل شده است. این الیاف از چوب و منابع گیاهی دیگر تهیه می‌شود. به جز الیاف سلولزی بیش از 30 درصد وزن کاغذ از افزودنی‌هایی مانند : مواد معدنی، مواد شیمیایی و مواد سفید کننده تشکیل می‌شود. احداث کارخانه صنایع چوب و کاغذ مازندران در سال‌های اخیر و وجود کارخانجاتی نظیر نئوپان، فیبر، ... نیاز به چوب را روز به روز افزایش داده است. منبع اصلی تولید چوب کشورمان همان 9/1 میلیون هکتار جنگل های شمال کشور است که درصد قابل توجهی از آن دارای وضعیت مخروبه و نیمه مخروبه است.
در چنین شرایطی ناگزیر باید منابع دیگری را جستجو کرد تا بتواند جایگزین گونه‌های بومی شمال کشور شود و فشار وارده به جنگل‌های طبیعی را کاهش دهد. کاغذ و مقوای باطله مهم ترین بخش مواد اولیه را در صنعت کاغذسازی تشکیل می‌دهند. کاغذ باطله از نظر اقتصادی برای صنعت کاغذسازی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و نقش عمده‌ای در حفظ محیط زیست و جلوگیری از قطع درختان به عنوان مواد اولیه ایفا می‌کند. در اغلب کارخانه‌های کاغذسازی از خمیر کاغذ بازیافتی به عنوان بخشی از خمیر تهیه شده برای تولید کاغذ و مقوا استفاده می‌کنند. برای مثال بیش از نیمی از مجموع الیاف مورد استفاده در صنعت کاغذسازی انگلستان را کاغذهای باطله و بازیافتی تشکیل می‌دهند.
كارخانه توليد كاغذ اسناد بهادار (تكاب)
امروزه پس از سالها تلاش و پيگيري، كارخانه توليد كاغذ اسناد بهادار، كاغذ اسكناس، چك، صفحات پاسپورت و . . . را در داخل توليد نموده و اين گام بزرگی به سوی خودكفايي، استقلال و عدم وابستگی در زمينه توليد اوراق بهادار می باشد.
persian.cri.cn
daneshnameh.roshd.ir
ماللهند، ابوریحان بیرونی
فرهنگ فارسی دهخدا
کاغذ، ه‍ديه اسلام به غرب، (ح‍ی‍ات ن‍و)
کیهان فرهنگی
تاریخچه کاغذ، محمود ع‍ن‍ب‍رانی
«تاریخچه کاغذ: انواع کاغذهای خوشنویسی و نقاشی مینیاتور»، مسعود احمدی
daneshnameh.roshd.ir
www.cbi.ir
Piconweb.com سایت شرکت توسعه تجارت پاپیروس
ایران چاپ
irche.com
bazyaft-m.blogfa.com
آفتاب
noorportal.net
مجله یادگار
مقالات مرتبط
تازه های مقالات
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}